DETERMİNİZM NEDİR?

By
Can Emre
-
15
407
deternimizm nedir
Deternimizm Nedir

DETERMİNİZM NEDİR?

‘Belirlenimcilik’ Ne Demektir?

Belirlenimcilik gerekircilik veya belirlenimlilik evreninin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğunu öne süren öğretidir. Yani her olayın maddi veya manevi birtakım nedenlerin zorunlu sonucu olduğunu kabul eden felsefi görüştür.

Determinizm (İnsan eylemlerinde özgür değildir). Determinizme göre insanlar ahlaki eylemlerde bulunurken özgür değildir.

Çünkü insan ahlaki eylemlerinde bulunurken birtakım etkenlerin (psikolojik, toplumsal, ahlaksal, hukuksal vb) zorunlu sonucu olarak o eylemi gerçekleştirir. Bu durumda bir seçim söz konusu değildir. İnsan yapmış olduğu davranışlarda kendi özgür iradesini kullanamaz ve davranışlarının sorumluluğunu taşımaz. Başka bir söyleyişle felsefe bağlamında, ahlakın kapsamına giren seçimler de dahil, bütün olayların özgür iradeyi ve insanın başka türlü nedenler zincirinin zorunlu olarak belirlediğini savunan teoridir.

Böylece nedensellik ilkesi determinizmde temel ilke olarak kabul edilmektedir. Çünkü determinizme göre evrende akli bir yapı ve düzen vardır, dolayısıyla belirli nedenlerin veya durumların bilgisine sahip olunduğunda, o nedenlerin veya durumların ortaya çıkartacağı olayların bilgisini elde etmek mümkündür.

Determinizmin köklerini Thales’e kadar uzatmak mümkündür. Gerçekte evrenin temel ilkesi olarak Thales Suyu, Anaksimandros apeiron-bilinmezi, Anaksimenes havayı, Herakleitos logos’u tüm oluşu düzenleyen unsur olarak alır. Yine Empedokles’in “dört unsuru (su, hava, toprak ve ateş), Demokritos’un atomu, Aristoteles’in ilk hareket ettirici ilkesi, Stoacıların evrensel logos’u birer belirleyici olarak düşünülür.

Yeni Çağ’da mekanikçi anlayış determinizmi temel alacaktır. Çünkü mekanik ilişkilerin kesinliği evrendeki düzenin varlığını da açıklayıcı mahiyettedir. Öte yandan Descartes, Tanrıyı takdiri bakımından özgür kabul ettiği gibi, kendisinde tanrısal nitelikler bulunan insana da irade Özgürlüğü ve seçimini tanır. Buna karşılık Descartes felsefesinde madde dünyasında tam anlamıyla bir determinizm söz konusudur. Fakat onun ikiciliği madde-ruh karşıtlığında, determinizm özgürlük karşıtlığını da ortaya koyar.

determinizm-1

Determinizm en kesin ifadesini Spinoza’da bulur. Tanrıyı sonsuz, tek, mükemmel, zorunlu, basit, hareketsiz, ölümsüz ve bağımsız olarak tanımlayan Spinoza panteist bir anlayışa ulaşırken, bütün evrende kesin bir determinist düzenin bulunduğunu savunur. Ona göre, düşüncelerimiz, eylemlerimiz, toplumsal davranışlarımız genel bir düzene, belli ölçüleri olan bir düzene uyarlar ki, bu bakımdan yaşadığımız evrende özgürlük diye bir olgudan söz edilemez. Claude Bernard da bilimi determinist anlayışıyla özdeşleştirir ve “şunu deneysel bir delil olarak benimsememek gerekir: Kaba cisimlerde olduğu gibi canlı varlıklarda da her olgunun varoluş şartları mutlak bir biçimde belirlenmiştir. Bir başka deyişle bir olgunun şartları bir defa bilindi ve yerine getirildi mi, bu olgu deneycinin isteğine göre her zaman ve zorunlu olarak gerçekleşebilecektir” der.

Gerçekte ‘ determinizm ’ terimi 1820 yıllarında bir makinenin çalışmasını anlatmak için kullanılmıştır.

Ancak Laplace ve Poisson gibi bilim adamları evrenin de bir makine gibi düşünülmesini önerdiler ve aynı açıklamanın evren açısından da geçerli olduğunu eserlerinde savundular. Önceleri tabiat bilimlerinin çeşitli alanlarında söz konusu edilen determinizm, genel olarak bir yöntemi anlatırken, bu yöntemin aşırı bir zorlamayla bütün bir evrene yayılması, bilim açısından da savunulması mümkün olmayan yanlış bir tutumu doğurmuştur. Gerçekten evrende var olduğu kabul edilen akli ve düzenli yapının parçaları arasında nasıl sıkı bir ilişki söz konusuysa, evrenin bir parçası olan insan için de aynı durumun söz konusu olduğu kabul edilmelidir. O halde insanın bütün eylemleri, davranışları, düşünce, duygu ve hatta sezgileri bile nedensellik ilkesi gereğince önceden belirlenmiştir. Yani insanın eylemleri, düşünceleri, sezgileri vb. kendilerini oluşturan şartlar tarafından belirlendiği için, bir irade özgürlüğünden ve özgür seçimden söz edilemez.

Mekanik determinizm: insanın iradesi, yani işleği ve eylemi kendi dışındaki nedenlerin sonucudur.

Ekonomik determinizm: Ekonomik etkenlerin diğerlerini belirlediği öğreti anlamına gelir

Toplumsal determinizm: İnsanın istek ve iradesi daima içinde yaşadığı toplumsal şartlara bağımlıdır ve bu şartların zorlamasıyla insanın iradesi ve isteği belirlenir.

Tarihsel determinizm: İnsanın irade ve eyleminin belirlenmesinde tarihin, tarihi olayların etken olduğu ileri sürülür.

Deneysel gerekircilik: Deneye dayalı ya da pozitif bilimlerde (fizik, kimya, biyoloji vb.) temel kabul edilen determinizm; bütün olaylar değişmez bir biçimde belirlenmiş ve belli nedenlere bağlıdır. Öte yandan nedensellik ilkesi, buna bağlı olarak da determinizm doğa yasalarının evrensel, değişmez ve düzenli olduğunu ileri sürer. Bu bakımdan imkan, rastlantı, özgür irade, mucize gibi gerçeklikler kabul edilmez. Evrende zorunluluk asıldır.

Psikolojik determinizm: İnsan davranışları ve eylemleri değişmez ilkelere veya yasalara bağlı olduğu gibi aynı zamanda zorunludur. Öyleyse insan özgürlüğünden, insanın özgür iradesinden ve özgür seçiminden de söz edilemez.

Alan ya da konuya dayanan bu ayrımlar dışında, determinizmin önemli bir özelliği, olayların nedensel olarak belirlendiği yolundaki öğreti anlamına gelen nedensel determinizm olarak tanımlanmasından doğmasıdır. Bu fikir, söz gelimi istatistiğe ya da teolojik determinizme, yani olayların istatistik, olasılıklarca ya da Tanrı tarafından nedensel olmayarak belirlendiği iddiasındaki teorilere zıt gelebilir. Bu belirleyici tiplerinin esas itibariyle nedensel olmayan tipler olarak görülmesi gerekip gerekmediği ya da nihai olarak onların nedenselliğin özel bir durumundan başka bir şey olup olmadıkları tartışılabilir. Son olarak şu söylenebilir ki, istatistikteki olasılıklar, bireysel olaylarda yalıtılacak kadar fazla karmaşık ya da önemsiz nedenlerin sonuçları olarak yorumlanabilir ve aşkın belirleyiciler bile nedenler arasında sayılabilir.

canemregündem.com

İLGİLİ İÇERİKLERYAZARIN DİĞER İÇERİKLERİ

15 YORUMLAR

  1. you’re in reality a good webmaster. Thhe webb site loadxing pasce
    iis incredible. It seems thatt you’re doingg anyy nique trick.

    Furthermore, Thee contents arre masterwork.
    yoou havve doe a fantastic jjob onn tthis topic!

  13. The quantity of water used varied from 6 to 12 ounces (177 to 355 milliliters), depending on each
    manufacturer’s directions. “Micronized” means the creatine particles have been mechanically processed to make them
    smaller, enhancing their solubility and absorption when consumed.
    This form additionally ensures the capsules include no energy or carbohydrates.
    Throughout testing, McGrane discovered the Blue Raspberry and Black Cherry flavors straightforward to
    mix and refreshing to drink. Simply understand that these powders have a robust stevia style and
    aftertaste, which may be a dealbreaker for some.

    Look for certifications like “Informed Alternative” or “NSF Certified for Sport.” These point out
    the product has been tested for banned substances
    and meets high-quality requirements. While unflavored creatine is flexible and could be mixed with any drink, flavored choices could make the consumption expertise extra pleasant.
    As An Alternative, I used my expertise to extensively research and evaluate the
    components, buyer evaluations and pricing. Supplements like creatine should have a third party sports certification like NSF for Sport, which ensures the product contains
    no banned substances. Lauren Silva, a contract writer in New York City, believes in feeling
    good in your body and making that experience accessible to everyone throughout generations.

    Finally, the elements should be synthetically made,
    because the one natural sources that contain creatine
    are each meat and fish. And while you can definitely find constructive reviews
    for these merchandise, they’re always extremely
    subjective anecdotal testimonies. However, when the supporting scientific evidence is weak at greatest, it calls into query the veracity
    of such claims. Creatine monohydrate is cheap, and you can buy 1kg for less than £10.

    You even have the choice to purchase this complement with
    extra servings per bottle. These chews include four.5 grams of added carbohydrates in the form of sugar, which can improve your body’s capability to absorb creatine.
    While this is a small quantity of sugar, if you should monitor
    your blood sugar ranges, you could need to issue this in. Thorne Research is
    understood for producing high-quality supplements, and its creatine is
    no exception. Thorne creatine undergoes rigorous unbiased testing and is NSF Certified
    for Sport, so if you’re a competitive athlete, this could
    be a trustworthy choice.
    Enjoy the raspberry taste blended with water, or throw the unflavored model in a smoothie.
    MGB offers the flexibleness to buy creatine+ in bulk for everyday use and/or grab stick packs for travel needs.
    All MBG’s products are examined for purity, and four rounds of ISO-certified testing
    are carried out to make sure they are contaminant-free. MBG merchandise are research-backed and manufactured in the
    United States. For post-menopausal females, creatine supplementation could be helpful for a quantity
    of causes. Growing proof means that creatine supplementation combined with a resistance coaching program improves muscle mass, upper- and lower-body power, and
    performance at various duties. Overall, it seems that creatine supplementation for
    post-menopausal females effectively improves muscle high quality and efficiency.

    The simple two-ingredient profile avoids non-essential components whereas delivering clinically vital amounts of creatine and HMB.

    Athletes that we spoke with reported weight achieve throughout their loading section which they mentioned might be helpful to which facilitated lifting heavier weight and constructing total power.
    Overall research show that creatine “doesn’t always result in weight acquire from water retention” and extra
    importantly it “doesn’t increase fats mass.” The recommended dosage for creatine supplements
    varies relying on the product and the individual.
    It’s necessary to follow the dosage instructions on the product label, and to consult with a healthcare professional when you have any concerns.
    There are a quantity of forms of creatine out there, together with creatine monohydrate,
    creatine ethyl ester, and creatine hydrochloride.

    Creatine monohydrate is essentially the most extensively used
    and studied type of creatine, and is generally thought-about to
    be the best.
    Though extra studies and research are needed, there doesn’t appear to be any
    concern with taking it. If you’re taking creatine because you don’t eat meat, you
    can skip the loading section and start with 3-5g daily
    right off the bat. Be aware that it’d take some time before you begin to see maximum benefit.

    Bulk Dietary Supplements Creatine Monohydrate is a
    clear and easy creatine supplement. While creatine
    doesn’t receive a lot of praise in the media, there’s typically a false
    impression in phrases of the importance of it.
    Imagine it or not, our bodies will produce creatine, and it’s a necessary supplement for some body capabilities.

    Creatine is taken into account protected for the kidneys in a 3–5 gram daily dose.

    Some creatine capsule dietary supplements have a serving size of as high as seven capsules at once.
    Many of the capsules or chews do include gelatin, which makes them unsuitable for vegans or vegetarians.
    I researched and evaluated many brands while making this record,
    plenty of which inspired me. Thorne is considered one of the
    most well-known and trusted manufacturers within the supplement
    business, because of its high-quality elements and third-party testing.

    The only factor you get in Thorne Creatine is 5 grams of creatine monohydrate per serving,
    with no additives to worry about.
    While these chewable creatine tablets from Animal are marginally less fun than the gummies we listed above,
    they’re marginally more enjoyable than an unflavored powder or a handful of gel-caps.
    Animal is an OG in the supplement sport, and if you’ve
    been within the iron game for a while, you may remember their old
    school black-and-white print adverts or the Animal Cage at the Arnold.

    Blackwolf is an all-natural powder drink pre-workout complement which may enhance your workout.
    Notably, the blueberry flavor makes these gummies pleasant to
    eat. Some can also recognize the 400mcg of B12 for power manufacturing support.
    “A 300-count bottle would offer solely 75 every day servings on the 5g dose”, says Ivan.
    Subsequently, the per serving price works out to nearly $2 when factoring in the
    full recommended quantity.
    It is packed full of every thing you want in a stable HMB complement and comes in 10 fantastic flavors.
    There’s even an unflavored one for those that prefer to
    use it as a mix of their pre-workout. The only plus is that the impact will occur sooner because the saturation of the body with creatine phosphate will occur quicker.
    This is especially recommended by manufacturers,
    as this increases their profits repeatedly.

    References:

    Anabolic muscle Growth

Comments are closed.